اگر این هشدار را بپذیریم در این صورت جمهوری‎های به جا مانده از اتحاد جماهیر شوروی و به ویژه منطقه قفقاز جنوبي از ابعاد مختلف قابل مطالعه و بررسی می‎باشد.

   منطقه قفقاز جنوبي در حال حاضر ازسه كشور آذربايجان ، ارمنستان و گرجستان تشكيل شده است .

نگاهي اجمالي به تركيب جمعيتي هر كدام از اين سه كشور شدت تنوع قومي ، مذهبي و فرهنگي اين منطقه را به وضوح نمايان مي كند . 

آذربايجان :

 اين كشور  با مساحتي حدود 80 هزار كيلومتر مربع داراي اكثريت شيعه مذهب ميباشد كه به زبان تركي آذربايجاني تكلم مي كنند . در كنار آذري ها تالشي ها ، روس ها ، ارامنه و  لزگي ها ميباشند كه در اين ميان  لزگي ها عموما مسلمان و گرجي ها ، روسها و ارامنه و باقي اقليت ها مسيحي اند  كه خود  به سه كليساي ارتدوكس روس ، گرجي و ارمني گريگوري تعلق دارند .

آذربايجان ازدو بخش سرزمين اصلي در غرب خزر و شرق ارمنستان قرار دارد و  نخجوان( در غرب  ارمنستان و جداي از خاك اصلي آذربايجان ) در همسايگي ايران و تركيه واقع شده است .

ضمنا  منطقه ناگورنو قره باغ كه در درون خاك آذربايجان قرار دارد و داراي 140000  ارمني و حدود 50000  آذري شيعه  بوده و در حال حاضر همراه با سرزرمينهاي اطراف به اشغال ارمنستان در آمده كه مجموع سرزمينهاي اشغال يك پنجم خاك آذربايجان و معادل 16000 كيلومتر مربع ميباشد .

گرجستان : وضعيت اين كشور بحراني تر نيزمي باشد منطقه اوستياي جنوبي كه در آن آستها ساكنند و آبخازيا كه هر دو به اشغال روسيه در آمده و يكسويه اعلام استقلال نموده اند ازبزرگترين مشكلات امنيتي اين كشور ميباشد .

ضمنا در اين كشور اقليتهاي اجار در جمهوري خودمختار آجاريا ، ارامنه در منطقه جاواختي به مركزيت آخال كالاكي حضور دارند كه احتمال مي رود بعد از مناقشه قره باغ تقابلات ملي ميان ارمني ها و گرجي ها آتش جنگ بعدي در منطقه را شعله ور  كند . آذري هاي گرجستان در استانهاي كارتلي پايين ، مانئولي ، بوليسيو دمانيسي گرجستان ساكنند و مسختي ها در گرجستان جنوبي و ...

ارمنستان : اين كشور داراي و اقليت بزرگ آذري و روس و گروهاي كوچك كرد يزيدي ميباشد كه اذري هاي در جريان جنگ قره باغ از كشور اخراج شدند اما روسها و كردها  در اين كشور حضور دارند. ارمني ها به ارمنستان بزرگ معتقد بوده و از خزر تا درياي سياه از جمله سه استان شمالي ايران و بخشي از گيلان به همراه كل جمهوري آذربايجان و نخجوان و بخش اعظم گرجستان و كل منطقه شرق تركيه را متعلق به خود مي دانند روسها نيزاز ارامنه و سياستهاي تجاوزكارانه آنان جهت فشار بر گرجستان ، آذربايجان و ديگر كشورهاي مسلمان منطقه استفاده مي كنند  باور به ارمنستان بزرگ همچون باور به اسرائيل بزرگ ( ازنيل تا فرات ) باوريبنيادي و ارزش ملي ديني براي ارامنه ميباشد و ارامنه اي كه  اين انديشه و گفتمان مسلط را نپذيرند خائن تلقي شده و همچون لئون پتروسيان رئيس جمهور سابق ارمنستان كه طرفدار صلح با آذربايجان و تركيه بود ، در جريان كودتاي 1997 كنار گذاشته شده و جاي خود را به گروه راديكال رابرت كوچاريان دهد .    

مقدمه :

 اختلافات قومی یکی از دلایل اصلی بروز مناقشات و بحران‎ها در قفقاز جنوبي پس از فروپاشی شوروی بوده است. بسیاری از اندیشمندان معتقدند که قرن 21 همانند قرن گذشته عرصه تعارضات و تنازعات قومی خواهد بود و احتمالاً در آینده بحران‎های ملي ،  قومی ، مذهبي و  هویتی گسترش خواهد یافت و نظام بین‎الملل با منازعات و تحولات سیاسی – امنیتی بیشتری مواجه خواهد شد.